Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistan kimi enerji istehsalçı ölkələr arasında Xəzər dənizi vasitəsilə enerji əməkdaşlığı genişlənir

21 oktyabr 2025 tarixində Qazaxıstanın Astana şəhərində Azərbaycan Respulikasının Prezident İlham Əliyev və Qazaxıstan Prezidenti Kassym-Jomart Tokayev arasında görüş baş tutub. İki ölkə arasında nəqliyyat, enerji,kənd təsərrüfatı,sənaye mövzuları haqqında danışıqlar olub. Amma ən önəmli məsələlərdən olan “Orta Koridor” (Trans-Xəzər nəqliyyat marşrutu) çərçivəsində yükdaşımaların artırılması barədə addımlar atılıb.
Qazaxıstan son illərdə həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan ciddi inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Qazaxıstan Mərkəzi Asiyanın ən böyük iqtisadiyyatına malikdir. Neft, qaz, uran və digər təbii sərvətlər ölkənin əsas gəlir mənbəyidir. Bununla yanaşı, hökumət iqtisadiyyatı diversifikasiya etməyə, yəni qeyri-neft sektorlarını (sənaye, kənd təsərrüfatı, texnologiya və turizm) inkişaf etdirməyə çalışır.
Prezident Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi ilə ölkədə idarəetmə sistemində modernləşmə, şəffaflıq və gənclərin iştirakının artırılması istiqamətində addımlar atılır.
Qazaxıstan son illərdə təhsilə böyük sərmayə yatırır — “Bolashak” proqramı vasitəsilə gənclər dünyanın aparıcı universitetlərində təhsil alır. Eyni zamanda rəqəmsal transformasiya strategiyası ölkəni innovasiya mərkəzinə çevirmək məqsədi daşıyır.
Ümumilikdə, Qazaxıstan regionda sabitlik və inkişafın nümunəsi kimi göstərilir.
Qazaxıstan və Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaz,Avropa arasında xüsusi rol oynayır.Tranzit yolunun mərkəzindədir.
Bu layihə nəticəsində Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya artıq bir-birindən ayrı regionlar kimi deyil, vahid Avrasiya tranzit məkanı kimi çıxış edir.
Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistan kimi enerji istehsalçı ölkələr arasında Xəzər dənizi vasitəsilə enerji əməkdaşlığı genişlənir.
Bu, həm Avropanın enerji təhlükəsizliyinə, həm də regiondaxili iqtisadi inteqrasiyaya töhfə verir.
Gələcəkdə yaşıl enerji (külək və günəş enerjisi) sahəsində də birgə layihələr planlaşdırılır.
Qazaxıstan, Azərbaycan və Özbəkistan arasında ticarət dövriyyəsi sürətlə artır.
Region ölkələri ümumi gömrük, nəqliyyat və ticarət standartlarının uyğunlaşdırılması istiqamətində iş aparırlar.
Bu, Geniş Avrasiya məkanında vahid iqtisadi zonaya doğru mühüm addımdır.
Yekun olaraq demək olar ki, Geniş Avrasiya layihələri nəticəsində Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya artıq ayrı regionlar deyil, bir-birini tamamlayan strateji məkanlar kimi formalaşır
Qazaxıstanın beynəlxalq nüfuzu son illərdə nəzərəçarpacaq dərəcədə möhkəmlənib.
Bu proses təkcə ölkənin təbii sərvətləri və iqtisadi potensialı ilə deyil, həm də onun ağıllı diplomatik siyasəti, regional sabitliyə verdiyi töhfə və qlobal təşəbbüslərdə fəallığı ilə əlaqədardır.Qazaxıstanın beynəlxalq nüfuzunun güclənməsində başlıca amillər:
Qazaxıstan uzun illərdir sülh, qarşılıqlı anlaşma və çoxtərəfli diplomatiya prinsiplərinə sadiq qalıb.
Paytaxt Astana (keçmiş Nur-Sultan) artıq beynəlxalq danışıqlar üçün tanınmış məkan kimi qəbul olunur.
Suriya üzrə Astana prosesi, Avrasiya təhlükəsizliyi forumları, dini liderlərin konqresi kimi təşəbbüslər Qazaxıstanın neytral vasitəçi imicini möhkəmləndirib.
Qazaxıstan bir çox beynəlxalq və regional təşkilatlarda fəal iştirak edir:
Bu, Qazaxıstanı Şərq və Qərb arasında körpü rolunda yerləşdirir.
Qazaxıstan Mərkəzi Asiyanın iqtisadi lideri sayılır və regionun ÜDM-nin yarıdan çoxu bu ölkənin payına düşür.
Enerji resurslarının (xüsusən neft və uranın) ixracı onu qlobal enerji bazarlarında mühüm oyunçuya çevirib.
Eyni zamanda, yaşıl enerji, rəqəmsal iqtisadiyyat və innovasiyalar istiqamətində atılan addımlar ölkənin imicini modern və perspektivli tərəfdaş kimi gücləndirir.
Qazaxıstan qonşu ölkələr — Azərbaycan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Türkmənistan və Çin ilə dostluq və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq siyasəti aparır.
“Beynəlxalq sülh təşəbbüslərinin təşviqatçısı” imicini möhkəmləndirib.
Beləliklə, Qazaxıstanın beynəlxalq nüfuzu onun sabit, praqmatik və çoxtərəfli diplomatiyası, həmçinin qlobal proseslərdə konstruktiv iştirakı sayəsində davamlı olaraq möhkəmlənir.
Qazaxıstan və Azərbaycan arasında münasibətlər həm tarixi, həm mədəni, həm də siyasi baxımdan çox sıx və dostluq ruhundadır.
Mədəni və humanitar əlaqələr – Tələbə mübadilələri, mədəni tədbirlər və ortaq layihələr xalqlar arasında əlaqələri daha da gücləndirir.
Yəni, Qazaxıstan və Azərbaycan münasibətləri sadəcə diplomatik deyil, həm də qardaşlıq münasibətləri kimi qiymətləndirilir.
Qazaxıstan həm Azərbaycan, həm də Ermənistanla dost münasibətlər saxlayan, balanslı xarici siyasət yürüdən ölkədir.
Bu, Qazaxıstanın sülh prosesinə praktik töhfə verməsinin bariz nümunəsidir. Görüş zamanı tərəflər sülh sazişinin maddələrini müzakirə edib yaxınlaşdırmağa çalışıblar.
Qazaxıstan Türk Dövlətləri Təşkilatının üzvü kimi Azərbaycanın maraqlarını anlayır və bölgədə sabitlik və əməkdaşlıq prinsiplərini dəstəkləyir.
Eyni zamanda, regionda davamlı sülhün Türk dünyası üçün də strateji əhəmiyyət daşıdığını vurğulayır. Regional sabitlik üçün diplomatik səylər:
Qazaxıstanın Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev dəfələrlə bəyan edib ki, Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olması həm regionun, həm də bütövlükdə Avrasiya məkanının təhlükəsizliyinə xidmət edir.Bu, Qazaxıstanın sülh təşəbbüslərinin beynəlxalq legitimliyini artırır.Qazaxıstanın neytral, dost və etibarlı vasitəçi kimi — danışıqların konstruktiv ruhda keçməsinə, qarşılıqlı etimadın artmasına kömək edir.
Qazaxıstan hökuməti və ictimai təşkilatları Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinin bərpasına humanitar yardım göstərib
Qazaxıstan Füzuli şəhərində “Qazaxıstan məktəbi” tikmək təşəbbüsünü irəli sürüb.
Qazaxıstan və Azərbaycan xalqları arasında münasibətlər sadəcə diplomatik əlaqələr deyil, əsrlərin sınağından çıxmış dərin qardaşlıq bağlarıdır. Bu dostluğun kökləri tariximizin, dilimizin, dinimizin və mədəniyyətimizin birliyindən qaynaqlanır. Hər iki xalq türk dünyasının ayrılmaz hissəsidir və ortaq köklər onları həmişə bir-birinə yaxınlaşdırıb.
Tarixə nəzər salsaq, görərik ki, qazax və azərbaycanlı xalqlar qədim türklərin mirasını yaşadır, ortaq adət-ənənələri, musiqisi və ədəbiyyatı ilə qardaş xalqlar kimi formalaşıblar. Abay Kunanbayevin, Nizami Gəncəvinin, Füzulinin, Mağjan Jumabayevin yaradıcılığında eyni mənəvi dəyərlər – ədalət, mərdlik, elmə və insanlığa sevgi – öz əksini tapır.
Müstəqillik illərində bu qardaşlıq daha da möhkəmlənib. Qazaxıstan və Azərbaycan bir-birinin müstəqilliyini ilk tanıyan dövlətlərdən olublar.Ulu Öndər Heydər Əliyevin bu illər ərzində iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi, mədəni və humanitar əməkdaşlıq uğurla inkişaf etdirib.Bu gün də Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində birgə layihələr həyata keçirilir, regionda sülh və sabitliyin qorunması üçün səylər göstərilir.
Zabrat qəsəbəsi, 75 nömrəli tam orta məktəbin
Azərbaycan dili və Ədəbiyyat müəllimi Nərmin Cəfərova
- 2

