Bakı-Tiflis-Qars xəttinə Çinlə yeni nəfəs
İqtisadçı deyir ki, BTQ layihəsi regionlarda iş yerləri və yeni biznes imkanları yaradacaq
Xəbər verildiyi kimi, Azərbaycan və Çin beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin və yükdaşıma əməliyyatlarının inkişafı üzrə fəal əməkdaşlıq edəcəklər. Bu barədə “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-dən (ADY) bildirilib. Məlumata əsasən, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC və “Çin Dəmir Yolları” Dövlət Korporasiyası arasında imzalanmış Anlaşma Memorandumu Bakı-Pekin münasibətlərinə yeni dinamika qazandırmaqla yanaşı, Avrasiya boyunca fasiləsiz bağlantı üçün mühüm bir addım kimi qiymətləndirilir. Sənəddə əsas diqqət həmçinin Bakı-Tiflis-Qars (BTQ) dəmir yolu xəttinin gücləndirilməsinə yönəlib. İki qurum Türkiyəyə, ardınca Avropaya çıxış imkanı verən Bakı-Tiflis-Qars marşrutu üzrə nəqliyyat əlaqəsinin inkişaf etdirilməsi barədə razılığa gəlib. Bu xətt vasitəsilə Çin istehsal mərkəzlərinin Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə üzərindən Avropa bazarlarına çıxışı daha da sürətlənəcək.
Bəs Bakı-Tiflis-Qars xətti regionlarımızın sosial-iqtisadi inkişafı üçün nə kimi fürsətlər vəd verir?
Ekspertlərə görə, Azərbaycanın nəqliyyat siyasətində strateji mövqeyə malik olan Bakı-Tiflis-Qars (BTQ) dəmir yolu xəttinin inkişaf etdirilməsi yalnız beynəlxalq tranzit imkanlarının genişlənməsi ilə məhdudlaşmır. Bu proses eyni zamanda Azərbaycanın qərb rayonlarının - xüsusilə Qazax, Tovuz, Şəmkir, Ağstafa və ətraf ərazilərin sosial-iqtisadi inkişafı üçün geniş imkanlar yaradır. Xəttin modernləşdirilməsi və yükaşırma qabiliyyətinin artırılması bir neçə mühüm istiqamətdə regionlara töhfə verə bilər. BTQ xəttinin keçdiyi ərazilərdə logistik qovşaqların yaradılması ehtimalı yüksəkdir. Yükdaşıma məntəqələri, anbar kompleksləri, təkrar yükləmə və çeşidləmə mərkəzlərinin qurulması nəticəsində sahibkarlıq fəaliyyəti canlanacaq, regionda yeni iqtisadi aktorlar meydana çıxacaq. Bu həm də kənd təsərrüfatı və sənaye məhsullarının bazarlara daha əlverişli çıxışı deməkdir.
Dəmir yolu vasitəsilə yük və sərnişin daşımalarının artması Azərbaycanın qərb bölgələri ilə Bakı və digər iri şəhərlər arasında əlaqələrin sıxlaşmasına səbəb olacaq. Nəticədə iqtisadi dövriyyə sürətlənəcək, regionlararası əməkdaşlıq və qarşılıqlı investisiyalar üçün münbit zəmin yaranacaq.
BTQ xəttinin inkişafı kənd təsərrüfatı məhsullarının - xüsusilə meyvə-tərəvəz, üzümçülük, ət və süd məhsullarının xarici bazarlara çıxışını asanlaşdıracaq. Türkiyə və Avropa bazarlarına birbaşa və daha qısa marşrutla çıxış, həm də logistika xərclərinin azalması yerli istehsalçılar üçün böyük üstünlükdür.
Layihənin icrası zamanı və sonrasında müxtəlif peşələr üzrə yeni iş yerlərinin açılması gözləniləndir. Bu, texniki sahələr üzrə kadr hazırlığını da təşviq edəcək. Region gəncləri üçün logistik menecment, nəqliyyat mühəndisliyi, dəmir yolu xidmətləri kimi sahələrdə ixtisaslaşma imkanları genişlənəcək. Eyni zamanda yüksək tranzit potensialı olan bölgələrə əlavə investisiya cəlb olunacaq. Bu isə yolların, rabitənin, enerji təminatının və ictimai xidmətlərin (məktəb, xəstəxana və s.) modernləşdirilməsinə səbəb ola bilər. Sosial infrastrukturun güclənməsi isə həyat keyfiyyətinin yüksəlməsi deməkdir.
Ümumiyyətlə, iqtisadi aktivliyin artması və məşğulluğun yüksəlməsi sosial sabitliyin əsasını təşkil edir. Regionlarda miqrasiya meyllərinin zəifləməsi, yerli icmaların rifah səviyyəsinin artması və gənclərin öz bölgəsində qalaraq işləməyə həvəslənməsi bu strategiyanın əsas sosial nəticələrindən biri ola bilər.
Bir sözlə, BTQ dəmir yolu xəttinin modernləşdirilməsi və yükaşırma imkanlarının genişləndirilməsi təkcə tranzit marşrutu baxımından deyil, həm də Azərbaycanın regionlarının gələcək inkişafı üçün strateji alət kimi qiymətləndirilə bilər. Dəhliz yalnız yük daşımır - o, iqtisadi canlanma, əmək bazarının genişlənməsi və sosial rifah üçün real imkanlar gətirir. Dövlət və özəl sektor bu imkanlardan məqsədyönlü şəkildə yararlanarsa, BTQ xətti Azərbaycanın qərb bölgələri üçün bir inkişaf lokomotivinə çevrilə bilər.
İqtisadçı Eyyub Kərimli mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a deyib ki, Bakı-Tiflis-Qars (BTQ) dəmir yolu xəttinin potensialının artırılmasına dair Azərbaycan Dəmir Yolları (ADY) və Çin Dəmir Yolları arasında əldə edilən razılaşma bir sıra strateji və iqtisadi üstünlüklər vəd edir: “Bu addım Orta dəhliz (Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu) üzrə yükaşırma qabiliyyətinin genişləndirilməsi baxımından da olduqca əhəmiyyətlidir. BTQ xətti Orta dəhlizin əsas hissəsini təşkil edir və Avropa ilə Asiya arasında quru bağlantısı yaradır. Bu xəttin gücləndirilməsi Çindən Avropaya və əks istiqamətdə daha çox yükün bu marşrutla daşınmasına imkan verəcək. Alternativ dəhlizlərə (məsələn, Şimal dəhlizi və ya Rusiyadan keçən yol) qarşı rəqabət qabiliyyəti artacaq. Hazırda BTQ-nin illik yükaşırma qabiliyyəti təqribən 1 milyon ton civarındadır. Potensialın artırılması ilə bu göstərici 5 milyon tona qədər yüksələ bilər ki, bu da Orta dəhlizin yükləmə səmərəliliyini və tranzit vaxtlarını əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıracaq. Logistik tıxacların qarşısı alınacaq, xüsusən də Gürcüstan-Türkiyə sərhədindəki Bottleneck-lər (dar boğazlar) aradan qaldırılarsa. Azərbaycan üçün iqtisadi faydalar baxımından, tranzit rüsumlarının artması ilə dövlət büdcəsinə daxilolmalar çoxalacaq. Logistika və dəmir yolu xidmətləri sahəsində yeni iş yerləri və biznes imkanları yaranacaq. Azərbaycan regionun nəqliyyat mərkəzi kimi mövqeyini daha da möhkəmləndirəcək. BTQ xətti ilə daşınan yüklər birbaşa Türkiyə dəmir yolu şəbəkəsinə inteqrasiya olunur, bu isə Avropa bazarlarına daha qısa müddətdə və aşağı xərc hesabına çıxış deməkdir.
ADY və Çin Dəmir Yolları arasında əldə edilən razılaşma BTQ xəttinin yalnız texniki modernləşdirilməsini deyil, həm də beynəlxalq nəqliyyat koridorlarının gələcək inkişaf strategiyasını əhatə edir. Bu prosesin uğurla həyata keçirilməsi Orta dəhlizi Avrasiya nəqliyyatında əsas arteriyaya çevirə bilər və region ölkələri üçün davamlı iqtisadi və siyasi dividentlər gətirə bilər".
Yazını hazırladı: Afaq MİRAYİQ
